Ik hoop door dit boek te lezen een genuanceerder beeld te krijgen van de redenen om (al dan niet) een hoofddoek te dragen. Waarom kies je ervoor om een hoofddoek te dragen? Of, heb je er helemaal niet voor gekozen?
Het boek
Het boek is geschreven in tien hoofdstukken. In elk hoofdstuk komt het verhaal van een moslima aan bod. Zij vertellen over hun redenen om een hoofddoek te dragen. Elk verhaal is anders en heeft zijn eigen waarde. Hierdoor zal je tunnelvisie over de hoofddoek verbreden! Dit is alleszins de bedoeling van de schrijfster.
Nadia Dala is een Vlaams-Marokkaans journaliste en presentatrice. Ze studeerde Arabistiek en Islamkunde aan de KULeuven. Na haar studies kreeg ze een beurs om in Caïro, Egypte, een jaar stage te lopen bij het Engelstalig blad The Middle East Times.
Ze werkte onder andere ook voor de Morgen, de Standaard en de openbare omroep VRT.
De meeste van haar jobs stonden in het teken van allochtonen. Zo moest ze bijvoorbeeld een artikel schrijven over een allochtone gemeenschap voor De Morgen. Ook presenteerde Nadia het tv-programma "Moslima's" op Canvas.
Verdieping
Het boek heeft de hoofddoek als centraal thema. In de verschillende hoofdstukken ben ik verschillende redenen tegen gekomen om een hoofddoek te dragen.
De Kamercommissie Binnenlandse Zaken heeft het boerkaverbod in openbare plaatsen goedgekeurd. De wet verbiedt het dragen van kledij die "het gezicht volledig, dan wel grotendeels bedekt."
Het nationale hoofddoek onderzoek, internet, 17 november 2011, (http://jennytheirlynck.wordpress.com/2011/11/17/het-nationale-hoofddoek-onderzoek/)
Samenvatting nationaal hoofddoek onderzoek, internet, november 2011, (http://www.motivaction.nl/content/samenvatting-nationaal-hoofddoek-onderzoek).
Hema ontslaat winkelbediende omdat ze hoofddoek draagt, internet, 8 maart 2011, (http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=GC7378CC4).
DALA, N., Als sluiers vallen, Centraal Boekhuis, 2005.
De meeste van haar jobs stonden in het teken van allochtonen. Zo moest ze bijvoorbeeld een artikel schrijven over een allochtone gemeenschap voor De Morgen. Ook presenteerde Nadia het tv-programma "Moslima's" op Canvas.
Verdieping
Het boek heeft de hoofddoek als centraal thema. In de verschillende hoofdstukken ben ik verschillende redenen tegen gekomen om een hoofddoek te dragen.
- Geloof: moslima's dragen een hoofddoek omdat de Koran dit voorschrijft. Zij proberen dan ook te leven volgens de Koran.
- Respect: sommige moslima's dragen een hoofddoek uit respect voor hun familie en kennissen.
- Voor zichzelf: er bestaan ook moslima's die een hoofddoek dragen omdat zij dit willen en de Koran het voorschrijft. Het verschil met de eerste reden, het geloof is dat deze moslima's niet volledig volgens de Koran leven.
Tijdens mijn verdieping ga ik me baseren op één getuigenis / verhaal uit het boek. Namelijk het verhaal van Khadija.
Khadija wil graag anoniem blijven, daarom gebruikt Nadia voor haar een schuilnaam. Zij kiest ervoor om onherkenbaar door het leven te gaan. Dit wil zeggen dat ze een gezichtsluier, ook wel niqaab genoemd, draagt. Door dit te dragen zie je alleen haar ogen en is ze eigen onherkenbaar voor de buitenwereld. Het is zeer moeilijk om iemand te herkennen door enkel de ogen te zien!
Khadija draagt haar gezichtssluier door haar eigen overtuiging. Ze zegt dat mannen graag naar vrouwen kijken en ze dit vervelend vindt. Door haar gelaat te bedekken kan ze de blikken van mannen en vreemden afschermen. Op deze manier creëert ze een barrière tussen zichzelf en vreemden.
Terwijl ik dit ben aan het neerschrijven ontdek ik een enorm contrast in haar getuigenis. Wanneer ik bovenstaande lees lijkt Khadija een radicale moslima toch is het contrast groot als je weet dat Khadija pas sinds haar 26e een hoofddoek begon te dragen! Enerzijds herken ik in haar dus een echte, misschien zelf "extreme" moslima maar anderzijds ook een eigen mening van een sterke vrouw met haar eigen (geloofs)overtuigingen.
Dat Khadija de gezichtssluier draagt uit eigen overtuiging is zeer duidelijk in haar verhaal. Ze droeg hem bijvoorbeeld al voor haar eerste huwelijk. Er was dus geen man in haar leven die zei dat ze haar gezicht moest verbergen. Toen haar eerste man haar dwong om een zwarte gezichtssluier te dragen begon ze zich ongemakkelijk te voelen. Khadija droeg voorheen namelijk nooit een zwarte gezichtssluier omdat het vele mensen afschrikte. Zwart is een heftige kleur en maakt de gezichtssluier in vele hun ogen nog erger en dat wou ze voorkomen. Khadija's eerste huwelijk liep dan ook spaak.
In de periode tussen haar eerste en tweede huwelijk besloot ze haar gezichtssluier nooit meer aan te doen. Ze wou niet dat mensen dachten dat dit opgelegd werd door iemand en ze verkeerde dingen gingen denken. Toch begon het na enkele maanden te knagen en besloot ze het terug aan te doen maar enkel uit eigen overtuiging. In haar tweede huwelijk verloopt het anders. Haar man vindt het zelf niet mooi dat Khadija haar volledige gezicht bedekt. Zo heeft ieder een beetje water bij de wijn moeten doen en zijn ze tot een overeenkomst gekomen. Wanneer Khadija bij haar man is, doet ze haar gezichtssluier niet aan maar wanneer in alle andere situaties wel.
Uit het verhaal van Khadija kan je afleiden dat ze een vrij radicale moslima is met toch haar eigen overtuigingen. Zo vindt ze bijvoorbeeld ook dat mannen moeten zorgen voor het geld en dat de vrouw voor de kinderen en het gezin moet zorgen. Dit is weer een eeuwenoud standpunt dat in de loop der jaren meer en meer verdwijnt en zeker in de Westerse cultuur.
Hier in België is het dragen van een boerka verboden sinds 23 juli 2011. Wij zijn het tweede land, na Frankrijk, waar het boerka-verbod geldt.
Khadija draagt haar gezichtssluier door haar eigen overtuiging. Ze zegt dat mannen graag naar vrouwen kijken en ze dit vervelend vindt. Door haar gelaat te bedekken kan ze de blikken van mannen en vreemden afschermen. Op deze manier creëert ze een barrière tussen zichzelf en vreemden.
Terwijl ik dit ben aan het neerschrijven ontdek ik een enorm contrast in haar getuigenis. Wanneer ik bovenstaande lees lijkt Khadija een radicale moslima toch is het contrast groot als je weet dat Khadija pas sinds haar 26e een hoofddoek begon te dragen! Enerzijds herken ik in haar dus een echte, misschien zelf "extreme" moslima maar anderzijds ook een eigen mening van een sterke vrouw met haar eigen (geloofs)overtuigingen.
Dat Khadija de gezichtssluier draagt uit eigen overtuiging is zeer duidelijk in haar verhaal. Ze droeg hem bijvoorbeeld al voor haar eerste huwelijk. Er was dus geen man in haar leven die zei dat ze haar gezicht moest verbergen. Toen haar eerste man haar dwong om een zwarte gezichtssluier te dragen begon ze zich ongemakkelijk te voelen. Khadija droeg voorheen namelijk nooit een zwarte gezichtssluier omdat het vele mensen afschrikte. Zwart is een heftige kleur en maakt de gezichtssluier in vele hun ogen nog erger en dat wou ze voorkomen. Khadija's eerste huwelijk liep dan ook spaak.
In de periode tussen haar eerste en tweede huwelijk besloot ze haar gezichtssluier nooit meer aan te doen. Ze wou niet dat mensen dachten dat dit opgelegd werd door iemand en ze verkeerde dingen gingen denken. Toch begon het na enkele maanden te knagen en besloot ze het terug aan te doen maar enkel uit eigen overtuiging. In haar tweede huwelijk verloopt het anders. Haar man vindt het zelf niet mooi dat Khadija haar volledige gezicht bedekt. Zo heeft ieder een beetje water bij de wijn moeten doen en zijn ze tot een overeenkomst gekomen. Wanneer Khadija bij haar man is, doet ze haar gezichtssluier niet aan maar wanneer in alle andere situaties wel.
Uit het verhaal van Khadija kan je afleiden dat ze een vrij radicale moslima is met toch haar eigen overtuigingen. Zo vindt ze bijvoorbeeld ook dat mannen moeten zorgen voor het geld en dat de vrouw voor de kinderen en het gezin moet zorgen. Dit is weer een eeuwenoud standpunt dat in de loop der jaren meer en meer verdwijnt en zeker in de Westerse cultuur.
Hier in België is het dragen van een boerka verboden sinds 23 juli 2011. Wij zijn het tweede land, na Frankrijk, waar het boerka-verbod geldt.
Commissie keurt boerkaverbod unaniem goed
De Kamercommissie Binnenlandse Zaken heeft het boerkaverbod in openbare plaatsen goedgekeurd. De wet verbiedt het dragen van kledij die "het gezicht volledig, dan wel grotendeels bedekt."De wet bepaalt onder meer dat iedereen op elk ogenblik herkenbaar moet zijn. Dat is een essentieel onderdeel van onze samenleving, klinkt het.
Toch zullen er nog steeds uitzonderingen mogelijk zijn, bijvoorbeeld via een apart politiereglement of tijdens bepaalde feestdagen, zoals bijvoorbeeld carnaval. Wie toch een boerka draagt, kan een boete krijgen of zelfs een gevangenisstraf.
Het voorstel werd al eens goedgekeurd tijdens de vorige regeringsperiode, maar door de val van de regering raakte het toen niet volledig afgehandeld. Ook nu is de weg nog niet volledig afgelegd. Het voorstel moet nog in de plenaire vergadering goedgekeurd worden.
www.deredactie.be
Vele moslima's vinden deze beslissing een inperking op hun individuele vrijheid. Zij gaan dan ook tegen deze beslissing in. Er zijn moslima's die nog steeds een boerka op straat dagen en hiervoor gestraft worden door de wet. Wie de wet overtreedt, riskeert zeven dagen cel en een geldboete van 137,50 euro.
Ondanks de officiële straffen blijven toch enkele hoofddoekdraagsters achter hun standpunt staan. Hieronder een fragment van een Franse moslima die zich verzet tegen het verbod in haar land.
In Nederland vond het Nationaal Hoofddoek Onderzoek plaats. Het doel hiervan was om inzicht te krijgen in feiten en cijfers ten aanzien van de leef- en denkwereld van hoofddoekdraagsters en van vrouwen die geen hoofddoek dragen.
Volgens 98% van de vrouwen die een hoofddoek dragen, doen ze dit omdat hun moeder dit ook draagt. Ook geven zij aan, dat ze meer vriendinnen hebben die een hoofddoek (58%) dragen dan vriendinnen die geen hoofddoek (10%) dragen.
De keuze om de hoofddoek te dragen was voor meer dan de helft een gemakkelijke keuze.
Door 41% van de hoofddoekdraagsters wordt de hoofddoek gezien als een onderdeel van hun identiteit. 66% geeft aan dat zij een hoofddoek dragen omdat het verplicht is door de Islam.
Van de vrouwen die geen hoofddoek dragen, denkt 60% in de toekomst misschien een hoofddoek te dragen en 14% geeft aan in de toekomst zeker een hoofddoek te dragen.
Natuurlijk zijn er ook vrouwen die nu geen hoofddoek dragen maar dit wel ooit gedaan hebben. Deze groep bedraagt 18%. Net als bij de bovenstaande gegevens blijkt hier dat voor hen de belangrijkste reden van het dragen van een hoofddoek ook de verplichting binnen de Islam is.
Als belangrijkste reden om te stoppen met het dragen van het hoofddoek geeft 41% aan dat ze dan meer kansen op een job hebben. 19% zegt dat ze het doen om discriminatie te voorkomen en 11% doet dit om meer respect te krijgen.
Uit bovenstaande cijfers kunnen we concluderen dat er inderdaad verschillende redenen zijn om een hoofddoek te dragen.
- Een verplichting van de Islam
- Respect
Wanneer de moslima's beslissen om hun hoofddoek af te doen heeft dit drie redenen. Namelijk: voor hun job, discriminatie en respect.
Toch zijn er ook moslima's die beslissen om de hoofddoek op te houden omdat ze zich er goed bij voelen. Zij dragen de hoofddoek dan ook voor zichzelf en voor hun geloof.
Dat moslima's hun hoofddoek af doen omwille van hun job is te begrijpen. Dit is een vaak voorkomend item in de media. Islam op de werkvloer kan dit of niet? Moet een moslima haar hoofddoek afdoen?
Ik denk meteen aan de Hema-affaire van vorig jaar.
Hema Genk ontslaat winkelbediende voor hoofddoek
Over de hoofddoek van een werkneemster kwamen er bij de Hema-vestiging in Genk zoveel klachten binnen, dat de Nederlandse winkelketen haar heeft ontslagen. Het gaat om een jonge Limburgse vrouw, geen allochtoon. Dat schrijven de kranten van de Coreliogroep. Volgens Jozef De Witte van het CGKR zijn er redenen om aan te nemen dat er sprake is van discriminatie.
"Toen de vrouw bij ons kwam werken, had ze nog geen hoofddoek op", zegt woordvoerster Judy op het Veld. "Pas later heeft ze gevraagd om dat wel te mogen doen. De winkelleiding gaf haar daarvoor de toestemming, maar er kwamen veel negatieve reacties van klanten. Daarop werd haar gevraagd die hoofddoek af te doen, maar ze weigerde dat. Daarna hebben we beslist de overeenkomst stop te zetten."
De jonge vrouw had een contract bij het uitzendkantoor Randstad en werkte al een tijdje bij Hema in Genk. Jan Denys, de woordvoerder van Randstad, bevestigt haar ontslag. "Er waren blijkbaar zowel interne als externe klachten over deze hoofddoek", zegt hij. "Onze klant, in dit geval Hema, heeft daarop de autonome beslissing genomen om haar contract niet te verlengen. Daar kunnen wij als uitzendkantoor niet in tussenkomen. De klant bepaalt zelf de criteria om het contract met mensen stop te zetten."
Discriminatie
"Er zijn redenen om aan te nemen dat het kan gaan om discriminatie op basis van geloofs- of levensbeschouwing", reageert Jozef De Witte, directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (CGKR). Het Centrum stelt voorlopig wel zelf geen onderzoek in.
"Wij vinden het jammer dat Randstad vooraf geen contact heeft opgenomen met ons", zegt De Witte. "Wij beschouwen ons ter zake toch als expertisecentrum, en Randstad kent ons ook heel goed. Een tijd geleden zaten we nog samen rond de tafel." Het CGKR hoedt er zich voor het ontslag zomaar af te doen als discriminatie. "Daarvoor kennen we de feiten onvoldoende. Dat vergt verder onderzoek."
De jonge vrouw had een contract bij het uitzendkantoor Randstad en werkte al een tijdje bij Hema in Genk. Jan Denys, de woordvoerder van Randstad, bevestigt haar ontslag. "Er waren blijkbaar zowel interne als externe klachten over deze hoofddoek", zegt hij. "Onze klant, in dit geval Hema, heeft daarop de autonome beslissing genomen om haar contract niet te verlengen. Daar kunnen wij als uitzendkantoor niet in tussenkomen. De klant bepaalt zelf de criteria om het contract met mensen stop te zetten."
Discriminatie
"Er zijn redenen om aan te nemen dat het kan gaan om discriminatie op basis van geloofs- of levensbeschouwing", reageert Jozef De Witte, directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (CGKR). Het Centrum stelt voorlopig wel zelf geen onderzoek in.
"Wij vinden het jammer dat Randstad vooraf geen contact heeft opgenomen met ons", zegt De Witte. "Wij beschouwen ons ter zake toch als expertisecentrum, en Randstad kent ons ook heel goed. Een tijd geleden zaten we nog samen rond de tafel." Het CGKR hoedt er zich voor het ontslag zomaar af te doen als discriminatie. "Daarvoor kennen we de feiten onvoldoende. Dat vergt verder onderzoek."
www.hln.be
Mijn mening
Ik vond het boek van Nadia Dala zeer interessant en leerrijk. Ik heb een andere kijk gekregen op de hoofddoek, niqaab en boerka. Een aantal vooroordelen die in onze cultuur vaak aangehaald worden over moslima's zijn bevestigd in dit boek maar er is ook zeker gebleken dat een aantal vooroordelen niet waar zijn.
Ik denk dat het belangrijk is om te kijken naar de persoon die onder een boerka of hoofddoek schuilt. Elke persoon heeft zijn eigen ervaringen en overtuigingen. Bij de ene zal dit wat positiever zijn dan bij de andere.
Men gaat er vanuit dat de hoofddoek en dergelijke een uiting zijn van het geloof. Door dit boek te lezen heb ik ervaren dat men ook een hoofddoek kan dragen omwille van andere redenen. Ik vond het dan ook boeiend om meer over de achterliggende redenen te weten te komen.
Zelf een mening vormen over de hoofddoek en de boerka vind ik zeer moeilijk. Ik ben niet voor maar ook zeker niet tegen. Als toekomstige leerkracht ben ik van mening dat wanneer een hoofddeksel niet toegelaten is in een school, de leerlingen zich hieraan moeten houden. Een muts en pet zijn ook hoofddeksels. Deze moeten evenzeer afgezet worden wanneer men het gebouw binnenkomt.
Het boerkaverbod vind ik iets gecompliceerder waar ik moeilijk een mening over kan vormen. Ik begrijp dat iemand zich moet kunnen identificeren maar anderzijds begrijp ik ook de overtuigingen van de moslima's. Dat het een ingewikkeld thema is blijkt ook vaak in de media. Daarom ben ik blij dat ik dit boek gelezen heb en eens een andere kijk op het thema heb gekregen dan standaard wordt vertoond op de tv en in boekjes.
Bronnen
De redactie, internet, 15 december 2011, (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws).
BREMS, E., De Islamitische hoofddoek en de mensenrechten, internet, 8 september 2004, (http://www.vormen.org/informatie/IslamitischeHoofddoek.html).
Wikipedia - Nadia Dala, internet, 15 mei 2009, (http://nl.wikipedia.org/wiki/Nadia_Dala).
Het nationale hoofddoek onderzoek, internet, 17 november 2011, (http://jennytheirlynck.wordpress.com/2011/11/17/het-nationale-hoofddoek-onderzoek/)
Samenvatting nationaal hoofddoek onderzoek, internet, november 2011, (http://www.motivaction.nl/content/samenvatting-nationaal-hoofddoek-onderzoek).
Hema ontslaat winkelbediende omdat ze hoofddoek draagt, internet, 8 maart 2011, (http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=GC7378CC4).
DALA, N., Als sluiers vallen, Centraal Boekhuis, 2005.
